Đến Lào Cai nghe sự tích về đền Bảo Hà

Tương truyền rằng, vào cuối thời Lê niên hiệu Cảnh Hưng (1740- 1786), khắp vùng đất thuộc phủ Quy Hoá, nhất là châu Thuỷ Vĩ và châu Văn Bàn thường xuyên bị giặc vùng Vân Nam, Trung Quốc tràn sang cướp bóc và tàn sát dân lành. Trong tác phẩm “Đại Nam nhất thống chí”của sử quốc triều Nguyễn có ghi rõ về châu Thuỷ Vĩ : Động Cam Đường có mỏ vàng, động Trình Lạn và động Sơn Yên có mỏ đồng, thổ sản có thảo đậu khẩu. Động Ngọc Uyển có mỏ kẽm và bạc. Trên sông Ân, đối diện với điếm Bắc Sát, có sở Tuần Ty ở xứ Nguyên Đường, thu thuế muối, mỗi năm được một nghìn lạng bạc. Phong tục, ngôn ngữ, văn tự giống như châu Văn Bàn. Họ Nguyễn đời đời làm Phụ đạo. Binh hiệu gọi là Ninh Nhất. Sau khi xảy ra loạn lạc, dân cư ở đây điêu tàn, ruộng đất bị bỏ hoang. Những người quản cũ ở động Hương Sơn và động Trình Lạn liền chiêu mộ những người Nùng áo xanh về khẩn điền khai mỏ chiu thuế. Các tù trưởng lại chiêu mộ những người Nùng và người Mán về ở lẫn lộn với nhau, những người này lại rất khó dạy và dễ làm theo giặc. Đường bộ đi từ châu Văn Bàn đi vào đều phải qua núi, đường đi vô cùng gập ghềnh, khó khăn. Đường thuỷ đi từ sông Thao ngược lên, bên dưới nhiều đá lởm chởm.

Lúc này, tướng giặc là phu Chẩn Tin Tòong, thường xuyên cho quân đánh phá châu Thuỷ Vỹ, chiếm trấn Văn Bàn. Trước tình hình đó, nhà Lê đã cho cử danh tướng nhà Nguyễn lên trấn thủ vùng biên ải, tiến ngược sông Hồng đánh đuổi quân giặc, giải phóng châu Văn Bàn và củng cổ, xây dựng vùng đất Bảo Hà thành một căn cứ lớn.

Tại đây, danh tướng họ Nguyễn đã tập hợp các thổ ty, tù trưởng, chiêu nạp quân sĩ ngày đêm tập luyện. Sau đó, ông đã thống lĩnh đội quân thuỷ, quân bộ tiến lên Lào Cai, đánh quân giặc tan tác, buộc phải rút về vùng đất biên giới Vân Nam- Trung Quốc.